Hoofdthema
PROXIMA: Kwaliteit van de arbeid van gezinsverzorgenden
Subthema
- In kaart brengen van de sector van de gezinszorg
- Studie van de kwaliteit van de arbeid van de verzorgenden
- Ontwikkeling van een instrumentarium ter verbetering van de kwaliteit van de arbeid van de verzorgenden
Timing
Het project werd gestart in 2003 en wordt beëindigd in december 2007. De punten 1 en 2 hierboven aangehaald zijn afgerond, terwijl punt 3 nog verder geconcretiseerd wordt.
Opdrachtgever
Onderzoek medegefinancierd door de FOD WASO, Algemene Directie Humanisering van de arbeid, en het ESF.
De Algemene Directie Humanisering van de Arbeid van de FOD WASO is reeds enkele jaren promotor van onderzoeksprojecten betreffende welzijn op het werk. Binnen het project "PROXIMA" behoort het organiseren van informatie- en sensibilisatiecampagnes tot de opdracht van HUA.
Dit betekent onder meer het formaliseren en het verspreiden van kennis over de problematiek en omtrent de methodes voor detectie van risicofactoren, preventie en interventie, kortom tools die het resultaat zijn van de onderzoeksprojecten.
Onderzoeksteam
UMH: Agnès Van Daele, Lorraine Léonard, Vinciane Letont, Daisy D'Haufayt en Aurélie Galle
KUL: Tom Vandenbrande, Wendy Ver Heyen.
Resultaten
In een eerste onderzoeksfase werd een kort overzicht opgesteld van de sector in de verschillende Belgische regio's.
- Een beschrijving van de sector van de gezinszorg in Vlaanderen (PDF, 335.1 KB)
- Een beschrijving van de sector van de gezinszorg in Brussel (PDF, 392.96 KB)
- Een beschrijving van de sector van de gezinszorg in Wallonië (PDF, 418.18 KB)
In de tweede fase van het onderzoek organiseerden we een bevraging in bijna 90 verschillende diensten gezinszorg, verspreid over Vlaanderen, Wallonië en Brussel. We bevroegen er meer dan 1000 verzorgenden aan de hand van een schriftelijke vragenlijst. Deze vragenlijst was vooral gericht op hun arbeidssituatie en de manier waarop ze hun werk beleven. Daarnaast interviewden we per dienst een verantwoordelijke over het beleid en de organisatie van de dienst. In de tussentijdse rapporten worden de belangrijkste onderzoeksresultaten uitvoerig toegelicht.
Een eerste rapport "Werken in de gezinszorg - kwaliteit van de verzorgenden (PDF, 1.52 MB)" concentreert zich op de resultaten van de analyses van de bevraging van de verzorgenden naar hun arbeidssituatie. Van dit rapport werd ook een samenvatting (PDF, 71.32 KB) gemaakt.
Een tweede rapport belicht de resultaten van de bevraging van de verantwoordelijken naar de organisatie van het werk in de diensten voor gezinszorg. Dit rapport is binnenkort beschikbaar.
Een brochure met de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen "Werken in de gezinszorg : belangrijkste resultaten van het Proxima-onderzoeksproject" vertaalde de bovenstaande rapporten voor een groot publiek. De brochure kan worden gedownload of worden verkregen op deze website.
In een aansluitende studie werden de resultaten van de Proxima-bevraging vergeleken met de resultaten van de 'werkbaarheidsmonitor', een bevraging naar de kwaliteit van het werk van alle Vlaamse werknemers. Op deze manier krijgen we een nog beter inzicht in de mate waarin de gezinszorg al dan niet kampt met een problematische kwaliteit van de arbeid. Een vergelijking van de Proxima-data met de werkbaarheidsmonitor (PDF, 235.36 KB).
Twee aanvullende studies werden verricht op basis van de tweede onderzoeksfase. Diepteinterviews bij mannelijke verzorgenden moesten ons een beter zicht geven op de mogelijkheden om ook meer mannen aan te trekken om als verzorgende in de gezinszorg te werken. Op 100 werknemers in de sector zijn er immers 99 vrouwen. De resultaten van deze bijkomende interviews worden gerapporteerd in het document Mannen in de gezinszorg: Verslag interviews met mannelijke verzorgenden (PDF, 136.88 KB).
Voor een volgende extra analyse werden exitinterviews georganiseerd bij verzorgenden die in de afgelopen jaren de sector hebben verlaten. Bij deze groep toetsten we de bevindingen over de mogelijke redenen voor vervroegde uittrede uit de sector. Het resultaat hiervan kan men lezen in: Verslag interviews met verzorgenden die vroegtijdig uit de sector gestapt zijn (PDF, 113.31 KB).
In de laatste onderzoeksfase ontwikkelen we een instrumentarium ter verbetering van de kwaliteit van de arbeid van de verzorgenden. Zo hielpen we bij de ontwikkeling van nieuwe instrumenten voor de sector.
We gaven Prevent advies over de aanpassing van het 'rugklachten'-project aan de gezinszorg. De brochure en checklists die in dit kader ontwikkeld werden, zijn beschikbaar.
In samenwerking met het Sobane team pasten we de Déparismethode aan de gezinszorg aan. Dit resulteerde in 'Proxibane', een participatieve methode voor de opsporing van risico's. Verder ondersteunden we diensten gezinszorg bij het opstellen van een ethisch charter, een meldingsformulier voor moeilijke arbeidsomstandigheden, e.d.
We maakten ook een inventaris van bestaande instrumenten uit binnen- en buitenland. Deze inventaris is beschikbaar: Werken in de gezinszorg: instrumenten en goede praktijken ter verbetering van de arbeidssituatie van verzorgenden.
Tot slot werken we aan een witboek voor de werkorganisatie in de gezinszorg. Het betreft een handleiding die diensten adviseert over hun organisatie met het oog op een goede arbeidssituatie voor de verzorgenden.
Publicaties
Brochures (ook te verkrijgen bij de cel publicaties: 02/233 42 36):