Landingsbanen

In het kader van de landingsbanen hebben de werknemers vanaf 55 jaar onder bepaalde voorwaarden zonder maximumduur recht op:

• een 1/5^de tijdskrediet, in principe ten belope van een dag of twee halve dagen per week, voor zover ze tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over 5 dagen of meer (= 1/5^de landingsbaan);
• een vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking (= halftijdse landingsbaan).                                                                                                            

In een aantal uitzonderingsgevallen kunnen de werknemers vanaf hun 50ste een 1/5^de of halftijdse landingsbaan uitoefenen. 
 

Opgelet - Uitkeringen vanaf 60 jaar !  

De algemene regel is dat er slechts uitkeringen worden toegekend aan de werknemers vanaf 60 jaar die een landingsbaan uitoefenen. Er bestaan evenwel uitzonderingen die het mogelijk maken uitkeringen te genieten vanaf 55 jaar.

Meer informatie over de onderbrekingsuitkeringen in het kader van de landingsbanen is terug te vinden op de website van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening.

Voorwaarden 

Om aanspraak te maken op een landingsbaan moet de werknemer aan een aantal voorwaarden voldoen. 

Zo zal de werknemer steeds (d.w.z. voor iedere landingsbaan) gelijktijdig de volgende voorwaarden moeten vervullen:

• de leeftijdsvoorwaarde (van 55 of 50 jaar) bereiken op het ogenblik van de gewenste begindatum van de uitoefening van de landingsbaan;
• een anciënniteit van 24 maanden bij de werkgever hebben bij de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever, tenzij in onderling akkoord tussen de werkgever en werknemer een kortere termijn wordt overeengekomen;
• een loopbaan van 25 jaar als werknemer hebben op het ogenblik van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever.

Een uitgebreide toelichting bij deze anciënniteits- en beroepsloopbaanvoorwaarde vindt u hier.

Daarnaast moet tevens voldaan zijn aan de voorwaarden gelinkt aan de opnamevorm (d.w.z. naargelang het een 1/5^de of halftijdse landingsbaan betreft; bv. de tewerkstellingsvoorwaarde).

Voor de uitoefening van een landingsbaan vanaf de leeftijd van 50 jaar gelden er naargelang het uitzonderingsgeval ook nog specifieke voorwaarden.

Minimum- en maximumduur 

Een 1/5^de landingsbaan moet worden opgenomen per minimumperiode van 6 maanden en een halftijdse landingsbaan per minimumperiode 3 maanden. 

Er is geen maximumduur, de werknemer kan dus een 1/5^de of halftijdse landingsbaan bekomen tot aan zijn pensioen. 

Tijdelijk afwijkende regel: Een 1/5^de of halftijdse landingsbaan kan voor een minimumperiode van één maand worden opgenomen door een werknemer van 55 jaar of ouder met een loopbaan van 25 jaar als werknemer op het moment van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever, indien de landingsbaan aanvangt vanaf 1 juli 2020 én deze aanvangsdatum gelegen is in een periode van erkenning als onderneming in moeilijkheden of als onderneming in herstructurering. Deze periode van erkenning mag ten vroegste aanvangen op 1 maart 2020 en ten laatste op 31 december 2020.

Vanaf welke leeftijd? 

Algemene regel: vanaf 55 jaar - Uitzondering: vanaf 50 jaar 

De werknemers van 55 jaar en ouder die de leeftijds-, anciënniteits-, en beroepsloopbaanvoorwaarde vervullen, hebben zonder maximumduur recht op een 1/5^de of halftijds tijdskrediet (= 1/5^de of halftijdse landingsbaan), mits ze aan de voorwaarden gelinkt aan deze opnamevorm voldoen.                                                                     

In een aantal uitzonderingsgevallen wordt de leeftijd voor de uitoefening van een landingsbaan echter op 50 jaar gebracht.

Zo is er vanaf 50 jaar zonder maximumduur recht op:

• een halftijds tijdskrediet (= halftijdse landingsbaan) voor werknemers met een zwaar beroep met een significant tekort aan arbeidskrachten (een zgn. zwaar knelpuntberoep);
• een 1/5^de tijdskrediet (= 1/5^de landingsbaan) voor werknemers met een zwaar beroep;
• een 1/5^de tijdskrediet (= 1/5^de landingsbaan) voor werknemers met een beroepsloopbaan van 28 jaar voor zover een sectorcao hierin voorziet;
• een 1/5^de of halftijds tijdskrediet (=1/5^de of halftijdse landingsbaan) voor de werknemers van ondernemingen in herstructurering of in moeilijkheden.

Naast de algemene voorwaarden (inzake leeftijd, anciënniteit en beroepsloopbaan) en de vereisten gelinkt aan de opnamevorm, zullen er voor de opname van een landingsbaan vanaf de leeftijd van 50 jaar naargelang het uitzonderingsgeval ook nog een aantal specifieke voorwaarden gelden. 
 

Halftijdse landingsbaan vanaf 50 jaar - Zwaar beroep met significant tekort aan arbeidskrachten 

Werknemers van 50 jaar en ouder kunnen zonder maximumduur hun arbeidsprestaties verminderen tot een halftijdse betrekking op voorwaarde dat tegelijkertijd voldaan is aan de volgende voorwaarden: 

• actief zijn geweest in een zwaar beroep gedurende minstens 5 jaar in de 10 jaar voorafgaand aan de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever of gedurende minstens 7 jaar in de 15 jaar voorafgaand aan de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever;
• én dit zwaar beroep komt voor op de lijst van de beroepen waarvoor een significant tekort aan arbeidskrachten bestaat.

Zwaar beroep - Knelpuntberoep 

Met een ‘zwaar beroep’ wordt bedoeld: 

• het werk in wisselende ploegen, meer bepaald de ploegenarbeid in minstens 2 ploegen van minstens 2 werknemers die hetzelfde werk doen, zowel qua inhoud als qua omvang en die elkaar in de loop van de dag opvolgen zonder dat er een onderbreking is tussen de opeenvolgende ploegen en zonder dat de overlapping meer bedraagt dan één vierde van de dagtaak, op voorwaarde dat de werknemer van ploegen alterneert;
• het werk in onderbroken diensten waarbij de werknemer permanent werkt in dagprestaties waarvan de begintijd en eindtijd minimum 11 uur uit elkaar liggen met een onderbreking van minstens 3 uur en minimumprestaties van 7 uur (bv. prestatie van 8u tot 11u en van 14u tot 19u);
• het werk in een arbeidsregime met nachtprestaties zoals gedefinieerd door de cao nr. 46 van 23 maart 1990 (m.n. een regime waarin de werknemers gewoonlijk arbeidsprestaties verrichten tussen 24u en 5u ’s morgens).  

1/5^de landingsbaan vanaf 50 jaar - Zwaar beroep of loopbaan van 28 jaar als werknemer 

Werknemers van 50 jaar en ouder kunnen zonder maximumduur hun prestaties met 1/5^de verminderen, voor zover ze één van de volgende voorwaarden vervullen: 

• actief zijn geweest in een zwaar beroep gedurende minstens 5 jaar in de 10 jaar voorafgaand aan de schriftelijke kennisgeving of gedurende minstens 7 jaar tijdens de voorafgaande 15 jaar;
• of, zich kunnen beroepen op een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van de sector die uitdrukkelijk een recht op vermindering van de arbeidsprestaties met één vijfde voorziet voor werknemers van 50 jaar met een beroepsloopbaan van ten minste 28 jaar. 

In afwijking van de algemene beroepsloopbaanvoorwaarde (m.n. een loopbaan van 25 jaar als werknemer) zal de werknemer om recht te hebben op deze 1/5^de landingsbaan vanaf 50 jaar dus een loopbaan van 28 jaar als werknemer moeten hebben op het moment van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever. Een uitgebreide toelichting over de berekening van deze beroepsloopbaan vindt u hier.
 

1/5^de en halftijdse landingsbaan vanaf 50 jaar - Ondernemingen in herstructurering of in moeilijkheden 

Werknemers van 50 jaar en ouder kunnen zonder maximumduur hun arbeidsprestaties met 1/5^de of de helft verminderen als ze werkzaam zijn in een onderneming in herstructurering of in moeilijkheden

De aanvangsdatum van het tijdskrediet moet dan wel gelegen zijn in de periode van erkenning van de onderneming door de Minister van Werk als onderneming in herstructurering of als onderneming in moeilijkheden met toepassing van de regelgeving met betrekking tot de werkloosheid met bedrijfstoeslag.

Er moet daarnaast tegelijkertijd voldaan zijn aan de volgende voorwaarden: 

• de onderneming kadert zijn aanvraag tot erkenning binnen een herstructureringsplan en toont aan dat ontslagen zijn vermeden;
• de onderneming toont bij zijn aanvraag tot erkenning aan dat daardoor het aantal werknemers dat overgaat naar het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag is verminderd;
• de Minister heeft in de erkenningsbeslissing uitdrukkelijk vermeld dat aan deze voorwaarden is voldaan. 
   

Opnamevormen 

 

 De werknemers kunnen in het kader van de landingsbanen hun arbeidsprestaties onder bepaalde voorwaarden dus zonder maximumduur:

• verminderen tot een halftijdse betrekking (= halftijdse landingsbaan) voor zover zij ten minste 3/4^de van een voltijdse betrekking in de onderneming tewerkgesteld zijn gedurende de 24 maanden die hun schriftelijke aanvraag vooraf gaan;
    
• verminderen met 1/5^de (= 1/5de landingsbaan), in principe ten belope van een dag of twee halve dagen per week, voor zover zij gewoonlijk tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over 5 dagen of meer, gewoonlijke tewerkstelling in een 5-dagenweek én gedurende de 24 maanden die voorafgaan aan hun schriftelijke aanvraag in een voltijdse arbeidsregeling tewerkgesteld zijn.

Voor de opname van een landingsbaan zal de werknemer, ongeacht de gekozen opnamevorm, ook moeten voldoen aan de anciënniteitsvoorwaarde en de specifieke voorwaarden gekoppeld aan de desbetreffende landingsbaan (inzake leeftijd, beroepsloopbaan, specifieke voorwaarden voor de opname vanaf de leeftijd van 50 jaar).

Halftijdse landingsbaan 

De werknemers die in aanmerking komen voor een landingsbaan kunnen in dit kader hun arbeidsprestaties verminderen tot een halftijdse betrekking voor zover ze ten minste ten belope van 3/4^de van een voltijdse betrekking tewerkgesteld zijn gedurende de 24 maanden die voorafgaan aan de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever. 

1/5^de landingsbaan  

De werknemers die in aanmerking komen voor een landingsbaan kunnen in dit kader hun arbeidsprestaties met 1/5^de verminderen, in principe ten belope van 1 dag of twee halve dagen per week, voor zover ze:

• gewoonlijk tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over vijf dagen of meer;
• én hetzij voltijds, hetzij ten belope van 4/5^de in het kader van tijdskrediet tewerkgesteld zijn gedurende de 24 maanden die voorafgaan aan de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever.  

Gewoonlijke tewerkstelling in een vijfdagenweek (of meer) 

De 1/5^de landingsbaan kan slechts worden uitgeoefend door de werknemers die gewoonlijk tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over vijf dagen of meer. Dit betekent dat de 1/5^de loopbaanvermindering slechts mogelijk is voor werknemers die gewoonlijk minstens in een vijfdagenweek werken.

Voorbeeld: 

 Een voltijdse werknemer die in een vierdagenweek werkt, voldoet niet aan de voorwaarde van een gewoonlijke tewerkstelling in een arbeidsregeling gespreid over vijf dagen of meer. Deze werknemer zal geen 1/5^de landingsbaan kunnen opnemen.  

Verplichte spreiding en gelijkwaardige regeling 

De vermindering van de arbeidsprestaties met 1/5^de kan in principe slechts worden opgenomen in twee vormen, zijnde één volledige dag op weekbasis of twee halve dagen op weekbasis.

Onder bepaalde voorwaarden is het wel mogelijk om een andere uitoefening van het recht op een 1/5^de landingsbaan vast te leggen dan die ten belope van een dag of twee halve dagen per week.

Voor de werknemers die gewoonlijk tewerkgesteld zijn in ploegen of cycli in een arbeidsregeling gespreid over vijf dagen of meer bepaalt het paritair comité of de onderneming namelijk bij collectieve arbeidsovereenkomst de nadere regels voor het organiseren van het recht op loopbaanvermindering ten belope van een dag of twee halve dagen per week of een gelijkwaardige regeling.

Daarnaast kan voor de werknemers die gewoonlijk tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over vijf dagen of meer (waaronder diegene in ploegen of cycli) voor het organiseren van de 1/5^de landingsbaan namelijk een andere gelijkwaardige regeling over een periode van maximum 12 maanden worden vastgesteld:

• bij collectieve arbeidsovereenkomst op sector- of ondernemingsniveau;
• of ingeval er geen vakbondsafvaardiging in de onderneming aanwezig is, bij arbeidsreglement en mits daarover een schriftelijk akkoord wordt gesloten tussen de werknemer en de werkgever.

1/5^de landingsbaan in geval van 2 deeltijdse arbeidsovereenkomsten bij 2 werkgevers 

Ook een werknemer die twee deeltijdse arbeidsovereenkomsten combineert bij 2 werkgevers kan onder bepaalde voorwaarden een 1/5^de landingsbaan opnemen (mits de voorwaarden hiervoor vervuld zijn) voor zover de som van zijn tewerkstellingsbreuken bij beide werkgevers in totaal minstens een voltijdse betrekking omvat en mits toestemming van de werkgever(s) waar de waar de 1/5^de landingsbaan zal worden uitgeoefend.

Om de 1/5^de vermindering te bepalen, wordt rekening gehouden met de voltijdse arbeidsduur bij de werkgever waar het tijdskrediet wordt opgenomen.

Deze 1/5^de landingsbaan kan proportioneel worden genomen bij elk van de 2 werkgevers op voorwaarde dat de aanvang en de duurtijd van beide loopbaanverminderingen identiek is en samen een 1/5^de loopbaanvermindering vormt.