Mededeling Europese Commissie

Inleiding

De sociale agenda, die door de Commissie op 9 februari 2005 is goedgekeurd, voorziet dat de Commissie een strategie op het gebied van het beheer van de herstructureringen zal ontwikkelen, in verband met een betere wisselwerking tussen de relevante Europese beleidsmaatregelen, een grotere betrokkenheid van de sociale partners, een belangrijkere samenwerking tussen de beleidsmaatregelen en de financiële hefbomen en de aanpassing van de juridische en de conventionele regelingen.

In de mededeling worden de acties aangegeven die moeten worden ontwikkeld of versterkt in functie van de verschillende middelen die de Unie op dit gebied kan inzetten, vanuit zowel horizontaal als sectoraal oogpunt. Bij de uitvoering van deze acties is het nodig dat de aan de ondernemingen opgelegde lasten maximaal worden beperkt en dat wordt gezorgd voor een verbetering van de anticipatie op en het beheer van de herstructureringen. De Europese sociale partners op interprofessioneel en sectoraal niveau moeten een specifieke rol spelen bij de tenuitvoerlegging van de verschillende zwaartepunten van de beleidsmaatregelen die verder in deze tekst vermeld worden. Deze mededeling vormt tegelijkertijd de tweede fase van raadpleging over de herstructureringen van bedrijven en de Europese ondernemingsraden.

De huidige uitdagingen

Herstructureringen van bedrijven worden vaak ervaren als een negatief verschijnsel. Herstructureringen zijn echter vaak onontbeerlijk voor de overleving of de ontwikkeling van bedrijven. Het is bijgevolg nodig dat deze evoluties zodanig worden begeleid dat de effecten ervan op de werkgelegenheid en de arbeidsvoorwaarden zo tijdelijk en beperkt mogelijk zijn.
Het verschijnsel herstructureringen weerspiegelt op het niveau van de onderneming de permanente ontwikkeling van het productieapparaat onder invloed van een groot aantal factoren:

• de ontwikkeling van de Europese interne markt en de internationale openstelling van de economieën;
• de technologische innovatie;
• de ontwikkeling van een regelgevend kader (de invoering van nieuwe regelgeving of deregulering);
• belangrijke veranderingen in de vraag van de consumenten.

Europa creëert dagelijks arbeidsplaatsen, maar om de nieuwkomers op de arbeidsmarkt en degenen die door herstructureringen worden getroffen hiervoor in aanmerking te laten komen is het nodig dat de werking van de arbeidsmarkt wordt verbeterd, dat het actief werkgelegenheidsbeleid wordt versterkt, dat op veranderingen wordt geanticipeerd en dat mechanismen worden opgezet om de beroepsomschakeling te vergemakkelijken. Europa wordt bijgevolg geconfronteerd met een nog niet opgeloste uitdaging, namelijk de anticipatie op en het beheer van de veranderingen.

Antwoorden op communautair niveau - rol van de Europese Unie

De Europese Unie beschikt over nuttige hefbomen om te anticiperen op de veranderingen en deze te begeleiden. Zij kan immers een belangrijke rol spelen op drie gebieden:

Via het horizontaal beleid (versterking van de coördinatie van de communautaire beleidsmaatregelen, hervorming van de Europese werkgelegenheidsstrategie, hervorming van de financiële instrumenten en de rol van de structuurfondsen, industriebeleid, concurrentiebeleid, buitenlands beleid, verbetering van de meetinstrumenten) draagt zij bij tot het scheppen van de voorwaarden voor een economische en technologische ontwikkeling op de lange termijn en het vergemakkelijken van de anticipatie op veranderingen.

Via de versterking van het partnerschap voor verandering. Dit wordt verwezenlijkt door de versterking van de sectorale sociale dialoog, door maatschappelijk verantwoord ondernemen en door de oprichting van een forum "Herstructureringen".

Via de aanpassing van het regelgevend en conventioneel kader. Dit concretiseert zich in de modernisering en vereenvoudiging van de regelgeving, in het groenboek over de ontwikkeling van het arbeidsrecht en in de bevordering van de mobiliteit van de werknemers.

In de tweede fase van de raadpleging van de Europese sociale partners over de herstructureringen van bedrijven en de Europese ondernemingsraden worden de sociale partners verzocht zich meer te engageren wat betreft de middelen tot anticipatie op en het beheer van de herstructureringen. Tijdens deze tweede raadplegingsfase zouden de sociale partners in de eerste plaats worden verzocht om het reeds door hen verwezenlijkte werk verder te zetten door hen aan te moedigen richtlijnen van goede praktijk inzake herstructureringen en Europese ondernemingsraden aan te nemen. Verder heeft de Commissie een eerste fase van raadpleging over de herziening van de richtlijn inzake Europese ondernemingsraden gelanceerd. Europese ondernemingsraden spelen een zeer belangrijke rol bij de anticipatie op en het beheer van herstructureringen. De Commissie wil de Europese sociale dialoog over deze twee kwesties (herstructureringen en Europese ondernemingsraden) versterken, in het kader van het partnerschap voor groei en werkgelegenheid, dat centraal staat in de vernieuwde strategie van Lissabon. Zij moedigt bijgevolg de Europese sociale partners aan de lopende werkzaamheden uit te breiden en onderhandelingen aan te gaan voor het sluiten van een onderling akkoord over de noodzakelijke wegen en middelen:

• om mechanismen op te zetten voor toepassing en follow-up van de reeds vastgestelde richtlijnen op het gebied van herstructureringen;
• om de aanname van de goede praktijken aangegeven in de reeds vastgestelde richtlijnen voor herstructureringen aan te moedigen;
• om de goede praktijken in verband met het functioneren van Europese ondernemingsraden te bevorderen teneinde hun doeltreffendheid te verbeteren, met name wat hun rol als motor van verandering betreft;
• om een gemeenschappelijke benadering te ontwikkelen betreffende, in het bijzonder, opleiding, mobiliteit, de sectorale dimensie en de anticipatie.

Conclusie

De antwoorden op communautair niveau moeten betrekking hebben op vier punten:

• De noodzaak van samenhang tussen de betreffende beleidsmaatregelen, opdat de groei en de herstructureringen die zijn impliceert, niet leiden tot een vernietiging van menselijk kapitaal;
• De noodzaak van inpassing van de verschillende communautaire maatregelen in een beleid op lange termijn;
• De noodzaak van deelneming van alle betrokken actoren, in de eerste plaats de sociale partners;
• De inachtneming van de territoriale dimensie. Vanuit dit oogpunt moet het regionaal en cohesiebeleid van de Europese Unie een katalysatorrol spelen.

Voor bijkomende inlichtingen, kan u de website van de Europese Commissie consulteren.