Staking en Lock Out

Wat?

In België zijn er geen wettelijke bepalingen die het begrip staking definiëren. Toch zijn er voldoende aanwijzingen die aantonen dat het "stakingsrecht" opgenomen is in ons positief recht. Zo is er de bekrachtiging van het Europees Sociaal Handvest waarin het recht om te staken als sociaal grondrecht werd opgenomen. Daarnaast wordt het recht om geen arbeid te verrichten wegens staking ook erkend door het Hof van Cassatie (Hof van Cassatie (Nederlandse afdeling, 3de Kamer), 21.12.1981, R.W., 1981 (82), p. 2525-2550).

Een staking wordt hierdoor gekenmerkt dat de werknemers de contractueel opgenomen verplichting een arbeidsprestatie te leveren, tijdelijk niet nakomen. Het niet-verrichten van de bedongen arbeid maakt het kernstuk uit van een werkstaking. Het gaat dus om een tijdelijke neerlegging van de arbeid zonder dat de werknemers de bedoeling hebben ontslag te nemen. Een werkstaking heeft meestal een collectief karakter.

Aan het begrip lock-out wordt in de rechtspraak en rechtsleer weinig aandacht besteed omdat deze in België zelden voorkomt. Heel wat wetten spreken van lock-out zonder echter de draagwijdte en de juridische gevolgen ervan toe te lichten. Zo omschrijft de prestatiewet van 1948 de lock-out verkeerdelijk als een collectieve afdanking van het personeel.
Een lock-out  is eigenlijk een tijdelijke sluiting van een onderneming, niet om economische redenen of om redenen eigen aan de onderneming, maar als actie om patronale eisen of standpunten kracht bij te zetten in een collectief conflict.

Sociale vrede

Bij het sluiten van cao's gaan de contracterende partijen de verbintenis aan om de bepalingen van die cao, gedurende de geldigheidsduur ervan, te respecteren en zo de vrede op sociaal vlak te handhaven. De verplichting inzake sociale vrede houdt dus in dat de partijen geen acties ondernemen die indruisen tegen de inhoud van de cao gedurende de periode dat de cao geldt. Deze verbintenis wordt meestal ingeschreven in de tekst van de cao. We spreken hiervan van expliciete vredesplicht, waarvan de niet-naleving vaak financiële gevolgen heeft.  De vredesplicht is echter impliciet aanwezig in elke cao, die zoals elke andere overeenkomst ter goeder trouw behoort uitgevoerd te worden.

Wanneer er toch een conflict zou ontstaan, dan dienen eerst alle mogelijke verzoeningsprocedures te worden uitgeput, vooraleer tot actie mag worden overgegaan.

Kennisgeving

Deze actie, staking of lock-out, dient voorafgaandelijk aangezegd te worden door een aangetekend schrijven gericht aan de voorzitter van het paritair (sub)comité of aan de werkgever(s) (of aan de werknemersorganisaties in geval van lock-out) betrokken in het conflict.

Vervolgens moet een zekere aanzeggingsperiode in acht genomen worden vooraleer effectief tot staking of lock-out mag overgegaan worden (bv. een week of 14 dagen).

Zowel de wijze als de termijn van kennisgeving worden meestal conventioneel vastgelegd in een cao of in het huishoudelijk reglement van het paritair comité

Niet respecteren van procedure

Stakingen die uitgebroken zijn of lock-outs die gedaan worden zonder naleving van de voorziene procedure worden over het algemeen niet ondersteund door de representatieve werknemers- of werkgeversorganisaties.

Daarnaast wordt het krijgen van een syndicale premie vaak afhankelijk gesteld van het respecteren van de sociale vrede in de onderneming of in de sector.