Beslag op en overdracht van het loon

Wanneer een werknemer schuldenaar van bedragen is ten aanzien van een derde schuldeiser, kan deze in geval van niet-terugbetaling door de werknemer, zich rechtstreeks richten tot de werkgever van de werknemer om de inning van de verschuldigde bedragen te bekomen.

Deze recuperatie kan gebeuren door middel van ofwel een derdenbeslag, ofwel een overdracht van loon.

Beslag op het loon

Er bestaan verschillende soorten van loonbeslag :

• het bewarend derdenbeslag : uitgevoerd op basis van een onderhandse of een authentieke titel, heeft dit beslag enkel tot doel om in handen van de werkgever een deel van het loon te blokkeren dat zou moet worden betaald aan de werknemer die zelf schuldenaar is van een andere persoon;
   
• het uitvoerend derdenbeslag : dit beslag kan volgen op een bewarend derdenbeslag of kan rechtstreeks worden uitgevoerd, zonder bewarend derdenbeslag, wanneer de schuldeiser over een uitvoerbare titel (een vonnis of een authentieke akte, beschikt. Dit beslag heeft als gevolg dat de derde waarbij beslag wordt gelegd (de werkgever) niet enkel gedwongen wordt om een deel van het loon te blokkeren, maar eveneens om de bedragen waarop beslag wordt gelegd, te betalen aan de beslag leggende schuldeiser.

Deze procedures impliceren derhalve de tussenkomst van 3 personen :

• de beslag leggende schuldeiser : de schuldeiser van de werknemer die zich verzet tegen de uitbetaling van het loon aan de werknemer ;
• de schuldenaar-beslagene : de werknemer die schuldenaar is van de bedragen ;
• de derdenbeslagene : de werkgever die schuldenaar is van het loon aan de werknemer en aan wie het verbod is gericht om het geheel of een gedeelte van het loon te betalen.

Deze materie betreffende de beslagen wordt geregeld door het Gerechtelijk Wetboek.

De overdracht van het loon

De overdracht van het loon vloeit voort uit een overeenkomst waardoor de werknemer (de schuldenaar-cedent) aan een andere persoon (de schuldeiser-cessionaris) waarvan hij schuldenaar is , het overdraagbaar deel van het loon dat zijn werkgever (de gecedeerde) hem verschuldigd is, in eigendom overdraagt. Deze overeenkomst wordt gewoonlijk gesloten als borg voor een schuld (bv. de terugbetaling van een lening).

De overdracht van het loon is een overdracht van schuldvordering die een overgang van eigendom met zich meebrengt. De werknemer, schuldeiser van zijn werkgever, draagt zijn schuldvordering over aan een andere persoon wiens schuldenaar hijzelf is. Ten gevolge van de overdracht wordt deze schuldeiser eigenaar van het loon en schuldeiser van de werkgever in de plaats van de werknemer.

Voorwerp van het beslag en de overdracht

Het Gerechtelijk Wetboek omschrijft uitdrukkelijk de bedragen welke het voorwerp kunnen zijn van een beslag en een overdracht. In het algemeen hebben deze betrekking op het loon. Volgens het Gerechtelijk Wetboek wordt er onder loon verstaan : “ de bedragen uitgekeerd ter uitvoering van een arbeidsovereenkomst, een leerovereenkomst, een statuut, een abonnement, alsmede die welke worden uitgekeerd aan personen die tegen loon onder het gezag van een ander persoon arbeid verrichten buiten een arbeidsovereenkomst “ (art. 1409). Worden derhalve bedoeld : het loon als dusdanig, de commissielonen, de opzeggingsvergoedingen, de eindejaarspremies, de dertiende maand, enz. … .   Zijn eveneens vatbaar voor beslag of overdracht, het vakantiegeld betaald krachtens de wetgeving op de jaarlijkse vakantie, de werkloosheidsuitkeringen en de uitkeringen betaald door fondsen voor bestaanszekerheid, de uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid, de uitkering toegekend bij onderbreking van de beroepsloopbaan, enz. … (art. 1410, §1).

Het Gerechtelijk Wetboek bepaalt eveneens de bedragen of de prestaties die helemaal niet vatbaar zijn voor beslag of overdracht : o.a. de gezinsbijslagen, de tegemoetkomingen aan mindervaliden, de bedragen uitgekeerd als maatschappelijke dienstverlening door de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, enz. … (art. 1410, §2).

De voor beslag en overdracht vatbare bedragen 

Het Gerechtelijk Wetboek stelt de bedragen vast die vatbaar zijn voor beslag en overdracht. Om de werknemer het behoud van een minimuminkomen te waarborgen, worden de bedragen die het voorwerp kunnen uitmaken van een beslag of overdracht, immers geplafonneerd tot bepaalde percentages die variëren in functie van de inkomstenschijven (drempels).

De berekening van het gedeelte dat vatbaar is voor beslag of overdracht gebeurt op basis van het nettoloon van de werknemer, nl. na aftrek van de sociale zekerheidsbijdragen, van de bedrijfsvoorheffing en van de eventuele inhoudingen welke bestemd zijn om een aanvullend voordeel inzake sociale zekerheid te waarborgen (bv. groepsverzekering).

De berekeningsbasis zal tenslotte het per kalendermaand ontvangen bedrag zijn.

Voor de vaststelling van het gedeelte dat vatbaar is voor beslag of overdracht, moet er een onderscheid gemaakt worden tussen de beroepsinkomsten van de werknemer en de inkomsten van andere activiteiten zoals de vervangingsinkomsten (bv. de werkloosheidsuitkeringen).

De voor beslag en overdracht vatbare inkomstenschijven voor het jaar 2024

* van het bedrag dat gelegen is tussen deze twee bedragen

* het voor beslag of overdracht vatbare bedrag kan verminderd worden met een bedrag per kind ten laste. Het bedraagt 83 EUR per kind ten laste vanaf 1 januari 2024.

Deze beperking kent evenwel twee uitzonderingen (de totaliteit van de inkomsten kan dus in aanmerking komen voor beslag of overdracht) :

1. in geval van beslag of overdracht ingevolge een vordering tot betaling van het onderhoudsgeld in toepassing van artikelen van het Burgerlijk Wetboek, opgesomd in artikel 1412 van het Gerechtelijk Wetboek ;
    
2. in geval van beslag of overdracht ingevolge een vordering inzake de betaling van het loon ingevolge een ontvangstmachtiging, nl. een gerechtelijke machtiging waardoor aan de echtgenoot of de ex-echtgenoot van de werknemer het recht wordt toegekend om persoonlijk geheel of gedeeltelijk het loon van de werknemer rechtstreeks te ontvangen bij de schuldenaar.